Pieken
In Nederland is elektriciteit bijna altijd beschikbaar. Voor het garanderen van deze beschikbaarheid speelt de netbelasting een belangrijke rol. Voor de netbeheerders is inzicht in de elektriciteitsproductie en de vraag naar elektriciteit dan ook van cruciaal belang. Decennia lang was dit niet zo heel erg spannend. De meeste elektriciteit werd opgewekt door elektriciteitscentrales en de vraag naar elektriciteit was ook redelijk voorspelbaar. Jarenlang nam deze steeds een beetje toe. Apparaten werden weliswaar steeds energiezuiniger, maar daar stond tegenover dat er steeds meer apparaten bij kwamen. We kenden twee pieken in het verbruik. Op een dag in de ochtend en aan het eind van de middag c.q. begin van de avond; eigenlijk vergelijkbaar met de drukte op de snelwegen. Kijken we naar een jaar dan zagen we de pieken vooral in de winter.
Energietransitie
Dat beeld is als gevolg van de energietransitie razendsnel aan het veranderen. Er komt steeds meer decentrale productie bij dankzij gebruikmaking van zon en wind. Dat maakt de elektriciteitsproductie veel meer onzeker; immers, je hebt het niet in de hand wanneer de zon gaat schijnen en de wind gaat waaien. Maar ook de vraag naar elektriciteit wordt een onzekere factor. Elektrische auto’s, maar ook warmtepompen zorgen voor andere patronen.
De pieken in productie en verbruik worden daardoor steeds groter. Dat alles maakt het voor TenneT als landelijke netbeheerder en voor de regionale netbeheerders ingewikkeld om ervoor te zorgen dat vraag en aanbod naar elektriciteit in balans zijn.
Geen uitzondering meer
Daarbij hebben ze te dealen met de gevolgen van de Energietransitie. Deze gevolgen zijn in de laatste jaren duidelijk zichtbaar op het elektriciteitsnet van de Zeeuwse netbeheerder Enduris. Al in 2017 werd soms dagen achtereen meer teruggeleverd dan er werd afgenomen van het landelijk net. Dit jaar zien we voor het eerst dat de maximale capaciteitsvraag op het netwerk niet wordt bepaald door de afname, maar door de teruglevering van alle decentrale opwek. Een dergelijke piek valt ook niet meer ’s avonds of op een werkdag, maar juist overdag in het weekend. De weersomstandigheden, zonnige en windrijke dagen, en het feit dat het weekend was, minder vraag naar elektriciteit, zorgden hiervoor. Maar ook het terugleveren van elektriciteit op een werkdag behoort niet meer tot de uitzonderingen.
Grote gevolgen
Wat zegt dit alles? Eigenlijk dat de effecten van energietransitie al duidelijk merkbaar zijn, terwijl het spel nog maar net op de wagen is. De komende jaren, bijvoorbeeld, zullen de grote windparken op de Noordzee in bedrijf worden genomen. We zullen dan nog veel meer van dit soort situaties gaan meemaken en extremer! De kans is mijns inziens dan ook groot dat de capaciteit van het netwerk structureel bepaald gaat worden door zon en wind. En dat heeft grote gevolgen.
Bert van Houten,
Buisiness developer TUMS Meetdiensten